Hoe ziet visionaire ontwikkelingshulp er uit? Hoe kunnen we met weinig geld, heel veel mensen helpen?
Op dit moment is ontwikkelingshulp omstreden. Rechts vindt ontwikkelingshulp zonde van het geld. Zinloos utopisme. Links vindt ontwikkelingshulp vaak ook fout. Een middel, om de macht van het westen over de rest van de wereld te vergroten. Ontwikkelingshulp is inderdaad niet erg effectief. En komt vaak niet terecht waar het moet. Hoe zou visionaire ontwikkelingshulp er dan wél uit moeten zien?
Geef een mens een vis, en hij eet voor een dag. Leer een mens vissen en hij eet zijn leven lang.
Chinees spreekwoord
Is visionaire ontwikkelingshulp nodig?
Ontwikkeling vindt pas plaats als er een denkrevolutie komt. In veel gevallen kan het volk zich prima redden zonder hulp van buiten. Dan gaat het om samenlevingen met een pragmatische cultuur. En een hoog mentaal peil van beschaving. Het beste voorbeeld hiervan zijn landen als China, India, Japan, Korea en West-Europese landen.
In landen waar deze denkrevolutie niet plaatsvindt, of terug wordt gedraaid, zijn de vooruitzichten somber. Een mooi voorbeeld is Pakistan. Dat land keert nu terug naar de sharia. Hier kan beter geen cent aan welke hulp dan ook heen gaan. Tenzij deze bijdraagt aan een echte oplossing van het probleem. Een revolutie in denken, dus. Zoals het uitroeien van ziekten van de geest. Ziekten als nazisme, kasten denken, racisme en islamisme. En het verspreiden van productieve manieren van denken.
Need for achievement
Uit onderzoek blijkt, dat samenlevingen die hoog scoren op “Need for achievement (N-Ach)” om die reden sneller groeien[1]. Al is deze correlatie minder sterk dan Roger McClelland dacht. Hij bedacht het N-Ach concept. Van oudsher scoren Oost-Azië en Europa hoog op N-Ach. En de Europese koloniën in Noord-Amerika en Australië. Nu zien we ook in de rest van de wereld, steeds meer deze houding. Denk aan Afrika en Zuid-Azië. De gevolgen zijn direct duidelijk. Een snelle groei. En minder armoede. Welvaart. Optimisme. Hoop, en vertrouwen in de toekomst. In plaats van wanhoop.
Politieke stabiliteit en corruptiebestrijding
N-Ach staat niet op zichzelf. Er is meer nodig voor groei. Een stabiel politiek klimaat. Voldoende vrijheid om te ondernemen. En werken moet lonen. Ontbreekt dit, dan komt er snel een einde aan. In een corrupt land schiet je meer op met een familielid bij de overheid, dan met hard werken of studeren. In deze landen is daarom de “need for power” en de “need for affiliation” meer ontwikkeld. Daar heb je meer aan in een corrupt land. Zo krijg je een groter deel van de koek. Alleen blijft de totale koek klein. Een goed doel is dus: minder zinloze regels. En bestrijding van corruptie. Bijvoorbeeld, met e-government. En een Wet Openbaarheid Bestuur. Beter nog: met een transparant platform. Daardoor zien de burgers corruptie snel. Naming and shaming verricht wonderen. Keer op keer blijkt uit onderzoeken, dat een lage corruptie de economische groei sterk bevordert [2].
Corruptie is in sommige gevallen juist nuttig. Namelijk, als de regels van een land, het land arm houden. Een goed voorbeeld vormen communistische landen. Denk aan Noord-Korea. De regels daar maken het moeilijk om winst te maken. Dankzij de zwarte markt blijft Noord-Korea overeind. Zie Q. Xiang in [3], die daar in detail op in gaat. Daar is corruptie dus nuttig. Dit is wel een uitzondering. Als de wetten en regels wél een direct nut hebben, is corruptie juist funest. Met de meeste regels is dat nut er wel.
Bescherming voor eigendom en herverdeling
Zonder bescherming van eigendom, geen economische ontwikkeling. Zonder bescherming van eigendom, loont sparen en werken niet. Zaken doen loont dan ook niet. Je kan dan beter een geweer kopen en gaan roven. Kortom: het helder en duidelijk regelen van bezit, moedigt investeren en sparen aan. Dat maakt de samenleving als geheel rijker. Krottenwijken veranderen snel in normale woonwijken, als het land waar de krotten op staan eigendom wordt van de bewoner[4]. Dit is een bekend rechts stokpaardje. En het klopt ook. Blijkt uit onderzoek. Maar is dit het hele verhaal? Nee. Visionaire ontwikkelingshulp gaat verder.
Toegang tot geld geeft een oneerlijke voorsprong
Het is een stuk makkelijker om van één miljoen tien miljoen te maken, dan om vanuit het niets een miljoen te verdienen. Dat betekent dat rijken een enorme voorsprong hebben op armen. Als de overheid niet ingrijpt, wordt deze accumulatie van steeds meer bezit in steeds minder handen alleen nog maar sterker. Dit is niet alleen sociaal gezien onrechtvaardig. Het betekent ook een sterke onderbenutting van “entrepreneurial talent”. En dus een einde aan de groei.
Slechts een klein deel van de rijken is een getalenteerde ondernemer. De meeste rijken hebben hun rijkdom geërfd en bezitten zoveel, dat als ze dit beleggen in bijvoorbeeld aandelen of onroerend goed, hun geld voor ze gaat werken. Armen kunnen niet sparen omdat bijna al hun geld opgaat aan de eerste levensbehoeften. Als jij een plan hebt dat je met, zeg, 10.000 euro uit kan voeren, heb je miljarden potentiële concurrenten. Kost je plan een miljoen, dan heb je minder dan vijftig miljoen concurrenten. Dat is honderd maal minder. Bij een miljard, praat je over 2 825 concurrenten. Een miljoen maal minder.
Rijken lenen goedkoop en makkelijk…
Het is voor rijken en machtigen ook veel gemakkelijker om aan goedkope leningen te komen dan voor armen. Zo kunnen zakenbanken en durfkapitalisten op dit moment lenen tegen rentes die rond de nul procent liggen, terwijl een kleine ondernemer of een particulier zonder hypothecaire zekerheid zes procent of meer (bedrijfsinvestering van 100.000 euro, of lening voor zonnepanelen van 10.000 euro, online berekening van Rabobank resp. ABN Amro januari 2021) mag aftikken. Als ze al een lening krijgt.
Armen betalen het volle pond
Durfinvesteerders rekenen al gauw 30-35 procent rente per jaar[5]. Vergelijk dit met een miljonair met onderpand. Deze kan uit eigen zak investeren. En ook enorme bedragen tegen veel minder geld lenen, tegen 1,5% of minder [6]. En dit is dan nog de situatie in Nederland. In landen als Nigeria is het vrijwel onmogelijk om zonder vriendjes bij de lokale bank aan een lening te komen.
Entrepreneurial mindset de ruimte geven
Kortom: de toegang van armen met een “entrepreneurial mindset” tot kapitaal is heel erg belangrijk. Alleen zo bereiken we groei en ontwikkeling. Leen je een schoenpoetsertje of een andere arme ondernemer geld om een realistisch, concreet plan uit te voeren? Dan zijn de resultaten vaak erg groot. De filosofie achter het succes van initiatieven als de Grameen Bank. Wel moeten we dan uitkijken dat geen perverse prikkels ontstaan. Goed doen moet lonen. Kwaad doen en fraude plegen moet niets opleveren.
Visionaire ontwikkelingshulp: mobiliseren van lokale hulpbronnen
In een low-trust, corrupte omgeving is het niet verstandig om een beroep te doen op staatsinstituten. Tenzij om de corruptie in deze organisaties uit te helpen bannen. Deze zijn voornamelijk een verdienmodel voor lokale politici, hoge ambtenaren en andere potentaatjes. Het is hier verstandiger om online, of via kleine lokale initiatieven te werk te gaan.
Dus geen zonnepark voor een paar miljoen. In plaats daarvan panelen op het dak van elk huis. Dat kan al voor een paar honderd euro per gezin. Geen dure waterzuivering, maar een privéfilter voor een paar tientjes. Plus put, en regenton. Geen elite-instituten, maar een online school of universiteit. Of een lokale of online marktplaats.
Meer ruimte voor brains en lokaal talent, minder protserige “witte olifanten“. Kortom: meer ruimte voor lokale visies van lokale ondernemers. Zodat ze uit gaan groeien tot de Jack Ma’s en Elon Musks van morgen. En minder voor de van bovenaf opgelegde visie uit de verre hoofdstad. Of, nog erger, vanaf hier.
Visionaire ontwikkelingshulp: projecten met bewezen wereldwijde impact
Toch zijn er projecten die buiten de scope van lokale projecten en ondernemers vallen. Een goed voorbeeld is de bestrijding van een ziekte zoals malaria. Een werkzaam medicijn of vaccin tegen malaria ontwikkelen kost vele miljoenen. Maar dit helpt de mensheid als geheel enorm vooruit. Daarom moeten westerse landen zich focussen op bijvoorbeeld het uitroeien van deze ziekten.
Malaria uitroeien
Neem alleen al het Nederlandse budget voor ontwikkelingssamenwerking. In 2020 is dit plm. 4,5 miljard euro[7]. Daarmee kunnen we malaria (in 2018 “goed” voor 228 miljoen gevallen en 400.000 doden per jaar) uitroeien. Wereldwijd.
Zeker, als vanaf nu alle asiel-aanvragen en gezinshereniging af wordt gewezen. Dit scheelt een half miljard per jaar. Zo kan de volle mep toegewezen kan worden voor dit doel. Armen die nu als vliegen sterven aan malaria zijn zieliger dan rijke asielprofiteurs. Asiel kost Nederland 500 miljoen per jaar. Gedeeld door 25.000 asiel aanvragers is dat 20.000 euro. Deze kosten ons nu per persoon dus 20.000 euro per jaar. Dat bedrag van 20.000 euro is wat één Fablab kost. Of 2000 klamboes tegen malaria.
Visionaire ontwikkelingshulp: lokale techniek
We kunnen ook effectief helpen met onderzoek. Met kleinschalige, open source tech. Samen met de lokale bevolking. Dat spreekt. Hiermee pakken we de armoede aan. Vooral als de lokale bevolking deze tech via lokale maker spaces maakt, aanpast en verspreidt. Zo kunnen zij ook extra profiteren. Duizenden banen. Banen voor goed en nuttig werk. Onderzoek is de beste ontwikkelingshulp.
Bronnen
1. R. Scott Frey, Does n-Achievement Cause Economic Development? A Cross-Lagged Panel Analysis of the McClelland Thesis, The Journal of Social Psychology Volume 122, 1984 – Issue 1, https://doi.org/10.1080/00224545.1984.9713458
2. Shang-Yin Wei, Corruption in Economic Development:Beneficial Grease, Minor Annoyance, or Major Obstacle?, Worldbank (curated), 1998 of later
3. Xiang, Q.F. (2019) The Black Markets of North Korea. Mod-ern Economy, 10, 1759-1768. https://doi.org/10.4236/me.2019.107113
4. Erica Field, Property Rights and Investment in Urban Slums, Journal of the European Economic Association, Volume 3, Issue 2-3, 1 May 2005, Pages 279–290, https://doi.org/10.1162/jeea.2005.3.2-3.279
5. C. Bellavitis en N. Matanova, Do Interest Rates Affect VC Fundraising and Investments?, EFMA Annual Meeting Athens, 2017
6. 13 Zakelijke leningen van 1% rente tot 52%, Geldreview.nl
7. Het budget voor ontwikkelingssamenwerking is in de afgelopen 50 jaar nog nooit zo laag geweest, ONE Nederland persbericht, 2019
Het bericht Visionaire ontwikkelingshulp: meer impact voor minder verscheen eerst op Visionair.