Venus wordt wel de ‘evil twin’ van de aarde genoemd. Dat is niet voor niets. De dikke, zeer hete kooldioxide-atmosfeer maken het oppervlak onleefbaar. Zou het leven op Venus een toevluchtsoord hebben gevonden in de comfortabeler, hogere lagen van de atmosfeer?
Venus heeft ongeveer de afmetingen van de aarde, maar hier houden de gelijkenissen op. Miljarden jaren geleden had Venus veel weg van de aarde, met oceanen en een gematigd klimaat. Op Mars zijn overblijfselen gevonden die veel weg hebben van stromatolieten, een vorm van bacteriekolonies. Het is goed mogelijk dat dit ook op Venus het geval was. Venus raakte echter in de greep van een versterkt broeikaseffect, waardoor de oceanen droogkookten en de planeet onleefbaar werd.
De Venus Atmospheric Maneouverable Platform, of VAMP, is voorgesteld als middel om de raadselachtige atmosfeer van Venus nader te onderzoeken. Bron: Northrop Grumman
Een dikke kooldioxide-atmosfeer, 95 maal zo dicht als de aardse atmosfeer, houdt het oppervlak in een permanent wolkendek gevangen. Het gevolg is een in het zonnestelsel verder ongekend broeikaseffect. Temperaturen op de oppervlakte van Venus bereiken tegen de 450 graden. Hoger in de atmosfeer zijn de omstandigheden leefbaarder. Op ongeveer vijftig tot zestig kilometer hoogte is de atmosferische druk en de temperatuur ongeveer gelijk aan die van de aarde. Eerder is al voorgesteld om op deze hoogte drijvende kolonies te vestigen.
Misschien zijn deze kolonies er al, denken nu enkele wetenschappers. Althans: bacteriekolonies van Venusiaanse bacteriën. In de wolkenlaag tussen 47,5 en 50,5 km hoogte zijn namelijk raadselachtige absorptiespectra aangetroffen die tot nu toe niet verklaard kunnen worden met de bekende modellen. Deze zijn gemeten in wolken, die zich geregeld uitbreiden en dan weer instorten. Een groep Venus-onderzoekers ontmoette bij toeval de microbioloog Grzegorz Slowik, werkzaam aan de universiteit van Zielona Góra in Polen. Slowik ontdekte dat de absorptiespectra opmerkelijke gelijkenis vertoonden met die van aardse bacteriën. De atmosfeer van Venus op deze hoogte is rijk aan deeltjes die in drie groepen voorkomen: ∼0.4–0.6 μm (mode 1), ∼2–2.8 μm (modes 2 en 2′), en ∼7.3–8 μm (mode 3). Deze deeltjes bestaan voor een groot deel uit zwavelzuur. De atmosfeer van Venus is niet erg rijk aan water, met een gemeten maximum van 200 ppm rond de equator. Omdat deze druppeltjes voor een groot deel uit zwavelzuur bestaan, zijn ze erg hygroscopisch. Dat maakt dat ze niet uitdrogen.
Op aarde komen vergelijkbare deeltjes voor, die weliswaar geen zwavelzuur bevatten, maar wel een thuis bieden aan miljarden bacteriën per kubieke meter lucht. Matig geconcentreerd zwavelzuur lijkt een erg ongastvrije leefomgeving, maar op aarde kennen we bacteriën die het in deze omgeving uit zouden kunnen houden. Acidithiobacillus soorten, bijvoorbeeld, komen voor in zeer zure zwavelrijke metaalertsen. Opmerkelijk genoeg vertoont het absorptiespectrum van de Venusaanse atmosfeer enige gelijkenis met dat van deze bacteriën.
Mogelijk zijn deze deeltjes dus bacteriekoloniën, en is het leven op Venus dus toch niet helemaal verdwenen. De groep onderzoekers stelt daarom voor, toekomstige Venus-expedities uit te rusten met apparatuur om direct metingen te doen aan deze atmosferische laag.
Lees ook
Zou leven op Venus kunnen bestaan?
Het bericht Is er leven in de wolken van Venus? verscheen eerst op Visionair.