In de main stream media worden we onophoudelijk gebombardeerd met verzekeringen dat diversiteit goed is. Vooral de zinsnede “diversity is strength” wordt tot vervelens toe herhaald. Wat is diversiteit en wat zijn de voor- en nadelen van diversiteit? Een overzicht.
Wat is diversiteit?
Diversiteit betekent letterlijk verscheidenheid. Culturele diversiteit, dit bedoelen we voortaan als we het over diversiteit hebben in dit artikel, is de verscheidenheid aan culturen binnen een specifieke regio, of in de wereld in zijn geheel. De mate van culturele diversiteit binnen een regio of samenleving, of bijvoorbeeld in een bedrijf, kan worden afgeleid van de mate van aanwezigheid van mensen met verschillende etnisch-culturele achtergronden.
VN Human Development index, 2016. Groene landen zijn het hoogst ontwikkeld, rode het minste. Er lijkt een negatieve correlatie met diversiteit te zijn. Bron: Wikipedia
Wat zijn de gevolgen van diversiteit?
Diversiteit betekent een grotere variatie in de groep. Dit maakt de groep onvoorspelbaarder. Dat heeft uiteraard zowel voor- als nadelen. Als de volledige werkploeg van het bedrijf bijvoorbeeld uit katholieke Polen bestaat, is er weinig meningsverschil over het al dan niet vieren van kerstmis of het ideale bedrijfsuitje. Er zijn binnen de groep weinig communicatiemisverstanden. Het vertrouwen binnen de groep is doorgaans hoog. De groep werkt soepel samen en komt snel in flow. Aan de andere kant zullen deze groepen zich moeilijk kunnen inleven in andere groepen.
Kaartje met de meest en minst diverse landen. De minst diverse landen zijn blauw, de meest diverse landen rood. Bron: Wikipedia
Bij een erg divers personeelsbestand, kost het meer moeite om het over zaken eens te worden. Er zijn dan ook meer conflicten in een zogeheten divers bedrijf, dan in een etnisch homogeen bedrijf. Als we op de juiste manier met conflicten wordt omgegaan, volgens het Hegeliaans-dialectische model, dus met these, antithese en synthese, kan dit in theorie leiden tot een betere, universele oplossing. Sterker nog: diverse bedrijven zijn er min of meer genoopt om een universele oplossing te kiezen. Andere oplossingen zijn niet werkbaar bij een diverse staf. Hiervoor is een goede manager onmisbaar. Een tweede voordeel van diversiteit is dat er geput kan worden uit een veel groter cultureel reservoir. Daardoor wordt het in theorie makkelijker om problemen op te lossen. In de praktijk is het vaak moeilijk om dit potentieel te benutten. Er moet namelijk op een gegeven moment een besluit worden genomen en dat vereist consensus. Als een potentieel betere oplossing geen draagvlak heeft binnen de groep, zal deze oplossing toch niet door worden gevoerd. Daarom moeten diverse groepen autoritair worden geleid en zie je in landen met hoge diversiteit, dat er doorgaans een dictatoriaal regime heerst. Dit weer met opmerkelijke uitzondering van Israël. Omdat bedrijven doorgaans dictatoriaal worden geleid, is diversiteit in het bedrijf een minder groot probleem dan in een democratie.
Japan: succesvol zonder diversiteit
Dat diversiteit niet nodig is om economische en culturele successen te boeken, bewijst Japan. Japan heeft een van de etnisch meest homogene bevolkingen ter wereld, maar kent ook een unieke cultuur en hoogontwikkelde economie. In Japan zijn er nauwelijks etnische minderheden. De belangrijkste zijn de Koreaanse en Ainu minderheid. Ondanks geregelde demonstraties van Japanse neonazi’s, en een uitgesproken xenofobe bevolking, lijkt het land toch redelijk goed te functioneren. De situatie in Korea en China lijkt hier sterk op.
Israël: succesvol met diversiteit
Een voorbeeld van een land met een hogere diversiteit, dat juist succesvol is, is Israël. Hoewel de bevolking van Israël etnisch zeer heterogeen is, delen de meeste Israëli’s toch enkele kernwaarden. Zo vinden bijna alle Israëli’s dat Israël recht van bestaan heeft. Logisch, anders zouden ze er niet hebben gewoond. Omdat het land vijandige buren heeft, die het land het liefst zouden uitmoorden, worden alle onderlinge meningsverschillen opzij gezet om ervoor te zorgen dat Israël blijft voortbestaan. De sterke externe dreiging gecombineerd met de joodse identiteit maken dat Israël goed functioneert met diversiteit.
Verenigde Arabische Emiraten: succesvol met diversiteit
Een goed voorbeeld van een opmerkelijk divers en succesvol land zijn Verenigde Arabische Emiraten. De meerderheid van de bevolking bestaat uit niet-Emirati’s. Deze diversiteit is echter maar schijn. Er is een koninklijke familie, die op autocratische wijze de scepter zwaait. Expats in de Verenigde Arabische Emiraten hebben weinig in te brengen. Vooral niet moslim gastarbeiders uit landen als Nepal en de Filippijnen zijn rechteloos. Omdat de koninklijke familie bepaalt wat er gebeurt in het land, en de inheemse bewoners een bevoorrechte positie innemen, zijn er weinig etnische conflicten in de Verenigde Arabische Emiraten.
Is diversiteit nou goed of slecht?
Het antwoord hierop ligt genuanceerd. Diversiteit werkt goed, als de leden van de groep één enkel gedeeld ideaal en doel delen. Zij zijn dan bereid, om onderlinge meningsverschillen opzij te zetten en streven naar het beste voor de groep. Daarom is bijvoorbeeld Israël een goed functionerende diverse samenleving. Is die bereidheid er niet, dan is burgeroorlog, of een door ruzies uit elkaar vallend bedrijf, onvermijdelijk. In dat geval is diversiteit juist een nadeel. Uit voorgaande statistische analyse blijkt dat politiek gezien diversiteit over het algemeen nadelig werkt. Alleen als er krachtig gedeeld ideaal is dat een land bijeen houdt, of door een politiestaat, zal het land bijeen blijven.
Het bericht Diversiteit, alleen positief? verscheen eerst op Visionair.